Separacja jest stosunkowo nowym wynalazkiem prawnym, który jest rozwiązaniem połowicznym, często określanym mianem „rozwodu ograniczonego”. Separacja tym różni się od rozwodu, ze można teoretycznie ją znieść, wracając do małżeństwa, natomiast rozwód jest ostatecznym rozwiązaniem związku małżeńskiego ze wszystkimi tego konsekwencjami. Jeśli rozwiedzeni małżonkowie chcieliby powrócić do związku formalnego, muszą ponownie zawrzeć małżeństwo. Jeśli natomiast chcieliby zawrzeć nowe związki, muszą mieć oficjalny rozwód, a nie tylko separację.

Separacja jest o wiele łatwiejsza do uzyskania w sądzie. Nie ma potrzeby udowadniania trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, bo sama idea zawiera w sobie możliwość pogodzenia oraz powrotu do małżeństwa. Separację sąd może orzec już na pierwszej rozprawie, co w przypadku rozwodu bardzo rzadko się zdarza. Wiążą się z tym również znacznie mniejsze koszty. Jeśli chodzi o skutki separacji, małżonkowie nie mają prawa wrócić do swojego rodowego nazwiska, sprzed małżeństwa.

Separacja tak naprawdę nie jest rozwiązaniem małżeństwa, ale swego rodzaju zawieszeniem, które może pójść w dwóch kierunkach – ostatecznego rozwiązania, czyli rozwodu, lub pogodzenia się i powrotu do związku małżeńskiego. Formalnie związek nadal funkcjonuje, ale pewne elementy separacji są wspólne z rozwodem. Chodzi o powstanie rozdzielności majątkowej i zniesienie wspólności majątkowej. A więc wszystko, co nabywa małżonek w trakcie trwania separacji, jest tylko i wyłącznie jego własnością, a za zaciągnięte długi odpowiada sam. Małżonkowie mają także prawo wnieść o podział majątku, choć nie zawsze jest to możliwe. Jeśli małżonkowie mimo separacji mieszkają w jednym lokum, sąd orzeka o sposobie korzystania z niego, jeśli mają dzieci – o zakresie opieki, o alimentach itd.

Jeśli więc małżonkowie przeżywają kryzys, ale widzą jeszcze szansę na pogodzenie się, najlepszym rozwiązaniem będzie separacja.